Meddah Hakkında Kısa Bilgiler

Meddah

Türk halkının önemli kültürlerinden birisini meddahlık olarak nitelendirmek mümkündür. Zira yüzyıllar boyu devam eden bir gelenek olarak meddahlar her zaman halk tarafından sevilmiştir. Günümüzde de meddah ile stand up sanatçısı arasında bazı benzerlikler kurulabiliyor. Bu bağlamda ikisinin kıyaslaması meddah nedir sorusunun yanıtını algılamayı kolaylaştırıyor.

Halkın kavrama noktasına uygun şekilde hikâyeler anlatan, çeşitli taklitlerle bunu destekleyen ve methedici olan sanatçılara meddah ismi verilir. Aslında bir nevi tiyatro oyunundan farksızdır. Ancak sahnede tek kişi olur. O da meddah olarak anlatıcı konumundadır. Tabii ki bu bağlamda önemli bir diğer nokta günümüz stand up gösterileri ile birebir benzerlikler taşımasıdır.

Bir öyküyü anlatırken hikâye içerisinde yer alan her karakteri farklı ses tonuyla, farklı ağız ya da şiveyle, farklı üsluplarla veya benzersiz detaylarla ayrıştırabilir. Ancak günümüz tiyatro ya da stand up gösterileri gibi sahne dekoru, farklı kostümler ya da çeşitli objeler kullanmaz. Yalnızca zekâsını kullanarak bir öyküyü halka anlayabileceği şekilde üst noktadan aktarır ve düşündürür, güldürür ya da farklı bir duygu geçişi yaratır.

Meddah Oyununun Özellikleri Nelerdir?

• Meddah övmek anlamında kullanılan bir kelimedir ve hikâye anlatma kurgusuna dayanan bir tiyatro türüdür.
• Tek kişi tarafından oynanır ve dekor ya da kostüm gibi unsurlar yer almaz.
• Türk tiyatrosunun önemli bir parçasıdır ve yüzyıllar boyunca üstat meddahlar yetişmiştir.
• Bir mendil ve değnek dışında sahnede hiçbir dekoratif obje yer almaz.
• Herhangi bir metne bağlı olma durumu yoktur. Aslında meddah oyunu tamamıyla doğaçlama bile diyebiliriz.
• Öykü dahilindeki karakterleri meddah farklı ses tonları, ağız ve şiveleri ile birbirinden ayırarak konuşturur.
• Meddah oyunu bir öyküyü, bir destanı, günlük rutin olayları kapsayabilir.

Meddah Oyunu ile Stand Up Arasındaki Farklar

Meddah oyunu çoğunlukla geçmişte yapılan stand up gösterileri olarak tanımlanıyor. Ancak aralarındaki farklılık gözle görülür şekilde ortaya koyulabilir.

• Hazırlık Süreci

Bir standup gösterisi için hazırlık süreci önemlidir. Belli bir sıralama, metne bağlı kalma ve hikâyelerin birbiriyle bağlantısı söz konusudur. Meddah oyunu ise tamamıyla doğaçlama üzerine bir yapıya sahiptir.

• Gösteri İçeriği

Gösterinin içeriği ve kullanılacak üslup meddahlar için halk diliyken, stand up sanatçıları için modern dildir. Ki yine meddah bir destandan esinlenerek doğaçlama bir şov yapabilir. Stand up ise genellikle gündelik yaşantıdan kurgulanan hikâyeleri kapsar.

• Kostüm ve Makyaj

Meddahlar standart tek bir kostüme sahiptir ve bunun dışında oynanan oyuna dair herhangi bir kostüm ya da makyaj yoktur. Stand up sanatçılarında kostüm seçimi yapılabilir, makyaj söz konusu olabilir ya da hikâyeye odaklı bir elbise tercih edilebilir.

• Sahne Dekoru ve Objeler

Meddah bir sandalyeye oturup elinde bir mendil ve baston ile tüm şovunu sergiler. Stand up için herhangi bir eşya ve dekor zorunluluğu olmadığı gibi bir kısıtlama da söz konusu değildir. Sahnede koltuk, yatak, hikâyeye bağlı olarak farklı objeler ya da dekoratif detaylar var olabilir.

• Kalıplaşmış Anlatılar

Meddah oyunu Hakk dostum Hakk diyerek başlar. Bu kalıplaşmış meddah anlatılarının en net örneğidir. Bunun gibi benzer tekerlemeler oyun içerisinde yer alabilir. Stand up için böyle bir zorunluluk söz konusu değildir.

• Sahne ve Perde

Bir stand up genellikle modern sahnelerde, tiyatrolarda bir perde önünde gerçekleştirilen güldürü gösterileridir. Meddah oyunu ise bir köyün meydanında, bir kıraathane içerisinde, bir düğün salonunda sergilenebilecek doğaçlama bir oyundur.