Abdurrahman Hazini Kimdir? Hayatı Ve Eserleri

Abdurrahman Hazini Kimdir

11. Yüzyılda yaşamış bir bilim adamı olarak tarihe geçmiş olan Abdurrahman Hazini’nin hayatı ve eserleri hakkındaki bilgileri sizler için derledik.

Abdurrahman Hazini Türkmenistan’da doğmuştur. 12. Yüzyılda halk arasında tanınıp meşhur olan Abdurrahman Hazini’nin diğer adı ise Ebül Feth dir. Hazini adı babasının Merv sarayında hazinedar olarak çalışmasından gelmektedir. Hazini hazineden görevli kişilere o dönemde verilen bir isimdir. Abdurrahman Hazini çocukluk çağında babasının saray görevlisi olması sayesinde iyi eğitim görmüş ve özellikle matematik ve felsefe gibi alanlarda dönemin en iyi öğretmenlerinden ders almıştır. Aynı zamanda yaşadığı dönemde bilime ve bilim çalışmalarına değer verilmesi de onu bu konuda teşvik etmiştir. 

Büyük Selçuklu Sultanı Sencer döneminde (1118-1157) yıllarında çok önemli bir ilim ve edebiyat merkezi haline gelen Merv şehrinde Abdurrahman Hazini de çalışmalarını yürütmüştür. 

Yapmış olduğu çalışmalar arasına Sultan Sencerden destek alan ünlü bilim adamı özellikle sultanın hazinesinde kullanması amacıyla Mizanül Hikme adını verdiği özel bir terazi hazırlamıştır. Mizanül Hikme hidrostatik bir terazi özelliğindedir. Bu terazi ile metallerin özellikleri hakkında bilgi edinildiği gibi taşların saf olup olmadıkları ve hatta iki elementten oluşan alaşımlarda metallerin karışma oranları Bu bulunabilmektedir. Abdurrahman Hazininin bulduğu terazi daha hassas bir Terazi olup bundan önce icat edilenlerden çok üstündü özellikleri barındırmaktadır. 

Abdurrahman El-Hazini yaşamında oldukça sade giyinmeyi tercih eden az yemek yiyen ve tam bir bilim adamı gibi davranan biriydi. Padişahlar tarafından ona verilen mükâfatları ve ödülleri kabul etmemiştir. Hatta Abdurrahman Hazini’i Selçuklu Sultanı Sencer tarafından kendisine gönderilen bin dinarı geri çevirerek cebinde on dinarının olduğunu ve bu paranın kendisine üç yıl yeteceğini söylemiştir.

Abdurrahman Hazini (?-1155) Hassas Terazilerin Mucidi

Kimya, fizik ve astronomi bilimlerindeki çalışmalarıyla ölçü ve tartı aletlerine yaptığı katkılarla tanınan bir bilim insanıdır.

Hazini, Newton’dan (Nivtın) 500 yıl önce Her cismi yerkürenin merkezine doğru çeken bir gücün olduğunu söylemiştir.

Roger Bacon’dan (Racır Beykın) yaklaşık yüz yıl önce Dünya’nın merkezine doğru yaklaştıkça suyun yoğunlaştığı fikrin ortaya atmıştır.

Bir cismin düşük yoğunluklu havada ağırlık kazandığını yoğun havada veya suda ise ağırlığının azaldığını keşfetmiştir.

İcat ettiği hassas terazi sayesinde metallerin ve taşların saf olup olmadıkları ve metallerin özgül ağırlıkları tespit edebilmiştir.

Abdurrahman Hazini Eserleri

Kitabü Mizan-l Hikme

Risale fi’l Alat